Một số quy tắc cần nhớ trước khi đầu tư chứng khoán

Thị trường chứng khoán (TTCK) hiện đang là sân chơi mới đầy hấp dẫn cho rất nhiều người, đặc biệt từ khi dịch bùng phát. Số lượng nhà đầu tư (NĐT) mới tham gia tăng mạnh với hàng trăm nghìn tài khoản được mở mới mỗi tháng. Quả thực, đã có không ít nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận, thậm chí là lợi nhuận rất lớn. Không ít người bắt đầu tin rằng đây đang thực sự trở thành kênh đầu tư hấp dẫn nhất và còn rất nhiều cơ hội phía trước.

Điều này có thể đúng nhưng mọi thứ sẽ không hề đơn giản như mọi người nghĩ. Lịch sử những năm 2006-2007 từng chứng kiến làn sóng NĐT mới từng xuất hiện mạnh mẽ nhưng cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã lấy đi của nhà đầu tư rất nhiều tài sản. Giai đoạn này cũng vậy, khi dịch bệnh lan rộng khiến kinh tế khó khăn nhưng thị trường chứng khoán trở nên sôi động. Tăng trưởng liên tục gần 2 năm qua đem đến nhiều cơ hội cho bất cứ NĐT nào kể cả những người không quá am hiểu. Chỉ cần mua là thắng và theo chân những nhà môi giới là kiếm được tiền.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều sự bất cập đang ngày càng lớn. Kinh tế ảm đạm với mức tăng trưởng Quý 3 thấp nhất với âm 6,17%, 9^th đạt 1,42%. Doanh nghiệp phá sản, dừng hoạt động được ghi nhận lên đến gần 90 nghìn. Không ít doanh nghiệp vẫn đang cố gắng cần cự, ốm yếu sau làn sóng dịch thứ 4 vừa qua.  

Thế nhưng TTCK lại vẫn tăng trưởng mạnh mẽ, giá nhiều cổ phiếu đã tăng rất mạnh, trung bình 2-3 lần, thậm chí 10 lần kể từ mức giá đáy hồi Tháng 3/2020. Nhiều doanh nghiệp báo cáo lỗ nặng Quý 3/2021, tình hình kinh doanh chưa mấy sáng sủa nhưng giá cổ phiếu vẫn tiếp tục tăng. Thực tế này cho thấy sự vận hành của dòng tiền trong nền kinh tế đang có nhiều vấn đề. Trong khi tín dụng không thể bơm ra nhưng các doanh nghiệp lại liên tục phát hành Trái phiếu lãi suất cao. Bất chấp sự nguy hiểm trong những thương vụ này nhưng số lượng nhà đầu tư cá nhân mua vẫn rất lớn chi vì mức lãi suất cao hơn lãi tiền gửi rất lớn. Những người khác, vì ít tiền, vì không am hiểu thì tham gia vào thị trường chứng khoán với kỳ vọng rất lớn. Sự luân chuyển của dòng tiền như trên có thể hình thành bong bóng tài sản  và hệ lụy là rất lớn trong tương lai.

Nói vậy nhưng so với tiềm năng của nền kinh tế cũng như so với tương quan nhiều quốc gia trên thế giới, trong dài hạn còn rất nhiều cơ hội. Thứ nhất kỳ vọng Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất mới đang ngày một lớn. Điều này sẽ giúp kinh tế Việt Nam nhanh chóng khởi sắc trong những năm tới, đặc biệt sau khi đã tiêm chủng đầy đủ. Doanh nghiệp FDI sẽ tiếp tục đến Việt Nam như một điểm đến quan trọng, Thứ 2, tỷ lệ tài khoản giao dịch so với số dân là rất thấp, chỉ khoảng 2-3% so với các Quốc gia khác trong khu vực từ 15% trở nên. Thứ 3, GDP mục tiêu hướng tới là 660-700 tỷ $ cho đến năm 2030, như vậy dòng tiền trên thị trường sẽ vô vùng lớn.

Vì thế những ai tham gia vào kênh đầu tư này hãy lưu ý một số yếu tố sau:

1. Đầu tư với sự nghiên cứu: Đừng để các quyết định bị ảnh hưởng bởi xu hướng đám đông. Cần tránh xa “tâm lý bầy đàn” nếu không muốn mất tiền trong thị trường chứng khoán.
2. Đầu tư vào doanh nghiệp: Luôn luôn tìm hiểu thật kỹ về hoạt động kinh doanh và tiềm năng của doanh nghiệp bạn dự định đầu tư. Bởi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đó sẽ ảnh hưởng tới lợi nhuận bạn mong muốn đạt được. Trước khi bỏ tiền ra mua, hãy hiểu rõ doanh nghiệp đó có lợi thế gì, và mình sẽ được gì khi mua.
3. Không cần quá chú ý đến diễn biến thị trường: Nhiều nhà đầu tư có thói quen luôn luôn dán mắt vào màn hình máy tính, điện thoại để “tìm kiếm cơ hội”. Nhưng thực tế bạn sẽ không bao giờ biết được những biến động có thể xảy ra để tận dụng nó.
4. Hãy đầu tư dài hạn: Việc đầu tư dài hạn sẽ tránh cho bạn những cảm xúc xuất hiện không cần thiết. Doanh nghiệp lớn mạnh theo thời gian và theo sự phát triển chung của kinh tế và giá cổ phiếu sẽ tăng.
5. Hãy đầu tư theo kỷ luật: Kiên nhẫn và tuân theo việc đầu tư một cách kỷ luật, dài hạn sẽ giúp bạn tránh được những thua lỗ khi thị trường biến động trong khoảnh khắc.
6. Đừng quyết định theo cảm xúc: Kiểm soát tốt cảm xúc bản thân, đặc biệt là cảm xúc sợ hãi và tham làm để tránh đưa ra những quyết định sai lầm.
7. Không nên đa dạng danh mục đầu tư: Nhiều người tin rằng đa dạng danh mục với nhiều cổ phiếu sẽ là một phương án đầu tư có thể giúp bạn cùng lúc đạt được hai mục tiêu và thu lợi nhuận và giảm thiểu tối đa rủi ro. Thực tế để có được lợi nhuận tốt nhất bọn chỉ cần 1-3 mã cổ phiếu là đủ và với niềm tin về sự phát triển của doanh nghiệp trong tương lại.
8. Đặt ra kỳ vọng thực tế: Không có gì là sai khi bạn mong muốn đạt được lợi nhuận tốt nhất từ các khoản đầu tư. Nhưng những kỳ vọng không thực tế dễ khiến bạn đưa ra các quyết định không chính xác. Nên đặt mục tiêu cao hơn tiền gửi thay vì tính bằng lần trong thời gian ngắn.
9. Đầu tư bằng tiền nhàn rỗi: Đầu tư luôn có phần trăm rủi ro và vì thế bạn nên dùng tiền nhàn rỗi để đầu tư. Không nên đầu tư bằng tiền vay mượn bởi bạn sẽ gặp áp lực rất lớn khi thị trường chứng khoán giảm điểm. Nhiều nhà đầu tư thua lỗ nặng ngay trong xu hướng tăng của thị trường mà mất đi cơ hội khi nó hồi phục trở lại.
10. Luôn luôn giám sát chặt chẽ: Dù xác định đầu tư dài hạn nhưng bạn vẫn luôn phải xem xét thật kỹ danh mục đầu tư và nhờ sự giúp đỡ của chuyên gia nếu cần. Bởi có những doanh nghiệp sẽ đi trật hướng và điều này không đúng với mục tiêu đề ra và bạn cần cương quyết bán đi dù lỗ.

Nguyễn Hữu Bình