Những rủi ro nào không được bảo hiểm tàu thủy chi trả?

Tìm hiểu chi tiết các rủi ro không được bảo hiểm tàu thủy chi trả như hao mòn tự nhiên, vi phạm quy định, chiến tranh, khủng bố, lỗi cố ý…

Khi tham gia bảo hiểm tàu thủy, chủ tàu, đơn vị khai thác hay doanh nghiệp vận tải thường quan tâm trước hết đến quyền lợi bồi thường.

Tuy nhiên, để tránh hiểu nhầm và tranh chấp sau này, việc nắm rõ các trường hợp không được bảo hiểm chi trả (gọi là rủi ro loại trừ bảo hiểm) là điều hết sức quan trọng.

Dưới đây là những nhóm rủi ro phổ biến không nằm trong phạm vi bồi thường của bảo hiểm tàu thủy, được tổng hợp theo quy định của pháp luật và điều kiện bảo hiểm hàng hải hiện hành.

Tổn thất do hao mòn tự nhiên và xuống cấp theo thời gian

Đây là nhóm rủi ro phổ biến nhất bị loại trừ khỏi bảo hiểm. Bảo hiểm tàu thủy chỉ chi trả khi xảy ra sự cố bất ngờ, ngẫu nhiên, không chi trả cho thiệt hại hình thành dần do quá trình sử dụng.

Không được bồi thường nếu:

• Thân vỏ, động cơ, máy móc bị rỉ sét, ăn mòn, mục nát, mài mòn tự nhiên.
• Hư hỏng do bảo dưỡng không đúng quy trình hoặc kéo dài thời gian sửa chữa.
• Hư hỏng do sử dụng vật liệu kém chất lượng, kỹ thuật thi công không đảm bảo.

Ví dụ:

Nếu trục chân vịt bị gỉ sét hoặc động cơ hỏng do lâu ngày không bảo dưỡng, tổn thất này không được bảo hiểm chi trả.

Các rủi ro không được bảo hiểm tàu thủy chi trả

Thiệt hại do lỗi cố ý hoặc hành vi vi phạm pháp luật

Bảo hiểm tàu thủy không chi trả cho các tổn thất phát sinh từ hành vi cố ý, gian lận hoặc vi phạm quy định pháp luật của chủ tàu hoặc thuyền viên.

Bao gồm:

• Tự gây cháy, đánh đắm hoặc hủy hoại tàu để trục lợi bảo hiểm.
• Cố ý không tuân thủ quy trình an toàn khi vận hành tàu.
• Vi phạm hành trình, khai thác sai tuyến, chở hàng cấm, chở quá tải.
• Không tuân thủ quy định của cơ quan đăng kiểm hoặc hàng hải.

Lưu ý, nếu thiệt hại xảy ra do lỗi vô ý nhưng chủ tàu chứng minh được không có mục đích trục lợi, công ty bảo hiểm có thể xem xét chi trả một phần theo điều khoản hợp đồng.

Thiệt hại do chiến tranh, khủng bố và bạo loạn

Theo thông lệ quốc tế và quy định tại Việt Nam, các rủi ro mang tính chính trị hoặc quân sự không được bảo hiểm tàu thủy cơ bản chi trả.

Không được bồi thường nếu thiệt hại phát sinh do:

• Chiến tranh, nội chiến, xung đột vũ trang, chiếm đóng, nổi dậy.
• Hành vi khủng bố, phá hoại có tổ chức, đình công, bạo loạn.
• Tàu bị tịch thu, trưng dụng hoặc chiếm giữ bởi chính quyền hoặc lực lượng quân sự.

Cách khắc phục:

Chủ tàu có thể mua thêm “bảo hiểm chiến tranh và rủi ro đặc biệt” để được bảo vệ trong những trường hợp này, đặc biệt với tàu hoạt động trên tuyến quốc tế hoặc vùng biển có nguy cơ cao.

Thiệt hại do vi phạm điều kiện kỹ thuật và an toàn

Công ty bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường nếu tàu không đáp ứng điều kiện kỹ thuật hoặc an toàn theo quy định của cơ quan đăng kiểm.

Các trường hợp loại trừ gồm:

• Tàu hết hạn đăng kiểm, không đủ điều kiện hoạt động.
• Thiếu thiết bị cứu hộ, phòng cháy chữa cháy, định vị, thông tin liên lạc.
• Không đủ định biên thuyền viên hoặc sử dụng người không có bằng cấp phù hợp.
• Sử dụng tàu sai mục đích so với giấy phép khai thác (ví dụ: tàu du lịch chở hàng hóa).

Lưu ý:

Nếu chủ tàu đã thực hiện bảo dưỡng, đăng kiểm định kỳ nhưng sự cố xảy ra ngoài ý muốn, doanh nghiệp bảo hiểm vẫn xem xét bồi thường theo phạm vi hợp đồng.

Thiệt hại do vi phạm hành trình hoặc vùng hoạt động

Trong hợp đồng bảo hiểm, tàu chỉ được bảo vệ khi hoạt động đúng tuyến đường, vùng biển hoặc khu vực đã đăng ký.

Nếu tàu tự ý thay đổi hành trình, đi vào vùng nguy hiểm hoặc không được phép hoạt động, bảo hiểm có thể không chi trả.

Ví dụ:

• Tàu đăng ký hoạt động nội địa nhưng tự ý ra vùng biển quốc tế.
• Tàu sông hoạt động tại vùng nước mặn, không phù hợp thiết kế kỹ thuật.
• Tàu đi vào vùng cấm hoặc vùng có chiến sự, bão, băng trôi.

Thiệt hại gián tiếp và tổn thất do ngừng hoạt động

Bảo hiểm tàu thủy chỉ bồi thường tổn thất vật chất trực tiếp, không chi trả các thiệt hại gián tiếp hoặc tổn thất kinh doanh.

Không được bồi thường nếu:

• Thiệt hại do tàu phải ngừng hoạt động, mất doanh thu, chậm trễ vận chuyển.
• Mất hợp đồng, mất khách hàng do sự cố.
• Tổn thất tài chính do biến động giá thị trường, chi phí thuê tàu thay thế.

Giải thích:

Mục tiêu của bảo hiểm tàu thủy là bảo vệ tài sản vật chất, không phải lợi nhuận hoặc dòng tiền kinh doanh.

Thiệt hại do hành vi chiến tranh sinh học, hóa học, hạt nhân

Đây là nhóm rủi ro đặc biệt nghiêm trọng, nằm ngoài phạm vi của hầu hết các hợp đồng bảo hiểm tàu thủy.

Không được bảo hiểm nếu thiệt hại gây ra bởi:

• Phóng xạ, ô nhiễm phóng xạ, nổ hạt nhân, vũ khí sinh học hoặc hóa học.
• Tác động của vật liệu phóng xạ dùng trong chiến tranh hoặc thí nghiệm.

Những rủi ro này thường được xếp vào nhóm “thảm họa đặc biệt” và chỉ được bảo vệ trong bảo hiểm mở rộng riêng có điều khoản đặc thù.

Thiệt hại đối với hàng hóa hoặc tài sản không thuộc quyền sở hữu của chủ tàu

Bảo hiểm tàu thủy chỉ bảo vệ phần tài sản thuộc quyền sở hữu hoặc quản lý hợp pháp của chủ tàu.

Do đó, hàng hóa, container hoặc tài sản của khách hàng vận chuyển trên tàu không nằm trong phạm vi bảo hiểm trừ khi có điều khoản mở rộng.

Giải pháp đó là, nếu chủ tàu muốn bảo vệ hàng hóa, cần tham gia thêm bảo hiểm hàng hóa vận chuyển bằng đường biển hoặc đường thủy nội địa.

Rủi ro không được bảo hiểm tàu thủy chi trả: hàng khóa không thuộc quyền sở hữu

Thiệt hại do lỗi vận hành hoặc thiếu sót của thuyền viên

Trong trường hợp thuyền viên điều khiển tàu sai quy trình, thiếu kinh nghiệm hoặc bất cẩn, tổn thất có thể không được chi trả, đặc biệt nếu chứng minh được lỗi là nguyên nhân chính gây sự cố.

Một số trường hợp điển hình như: Thuyền viên không tuân thủ tín hiệu hàng hải, gây va chạm. quên đóng van nhiên liệu hoặc không kiểm tra nước làm mát động cơ, say rượu, mất khả năng điều khiển tàu…

Tuy nhiên, nếu lỗi của thuyền viên xảy ra trong phạm vi công việc bình thường và không mang tính cố ý, công ty bảo hiểm có thể xem xét bồi thường một phần tùy điều khoản hợp đồng.

Tổn thất không có bằng chứng hoặc không được thông báo kịp thời

Công ty bảo hiểm có thể từ chối bồi thường khi:

• Chủ tàu không thông báo tổn thất trong thời hạn quy định (thường là 3–5 ngày kể từ khi xảy ra sự cố).
• Không cung cấp đủ hồ sơ, chứng từ, biên bản giám định để chứng minh nguyên nhân.
• Không hợp tác trong quá trình điều tra hoặc cố tình làm sai lệch thông tin.

Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho cả hai bên.

Cách hạn chế rủi ro bị từ chối bồi thường

Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chủ tàu nên:

• Đọc kỹ điều khoản loại trừ trước khi ký hợp đồng.
• Khai báo trung thực về tình trạng kỹ thuật, tuyến hoạt động, mục đích khai thác.
• Thực hiện đầy đủ đăng kiểm, bảo dưỡng, huấn luyện thuyền viên.
• Giữ hồ sơ, nhật ký hành trình và biên bản sự cố cẩn thận.
• Thông báo kịp thời cho công ty bảo hiểm ngay khi có rủi ro xảy ra.

Hiểu rõ những rủi ro không được bảo hiểm tàu thủy chi trả là cách giúp bạn chủ động hơn trong quản trị rủi ro và tránh tranh chấp không đáng có.

Bảo hiểm tàu thủy chỉ phát huy hiệu quả tối đa khi người được bảo hiểm tuân thủ đúng quy định và trung thực trong khai báo.

Nếu bạn cần được tư vấn cụ thể về phạm vi bảo hiểm, điều khoản loại trừ và gói bảo hiểm mở rộng phù hợp, đội ngũ chuyên viên của Bảo hiểm BSH luôn sẵn sàng hỗ trợ để giúp bạn an tâm trong mọi hành trình.